Een bij hoort er ook bij.

Het gonst en zoemt al een tijdje rond: het bericht dat de bij uitsterft. Is dat een groot probleem zult u zich misschien afvragen? Dat denk ik wel. Alleen al voor de bestuiving van voedselgewassen zijn we voor 35 % afhankelijk van bijen (voornamelijk groente en fruit). Zonder bijen geen bestuiving dus geen oogsten dus wereldhonger voor mens en dier. Onderzoekers roepen een ieder op om bloemrijke omgevingen te creëren.

De honingbij (Apis mellifera L.) Honingbijen behoren, samen met de hommels, wespen en mieren, tot de vliesvleugelige insecten. Net als de hommels en mieren en een aantal wespensoorten, zijn het sociale insecten, dat wil zeggen dat ze in kolonies leven. Het onderscheid tussen honingbijen, hommels en wespen is niet voor iedereen altijd even duidelijk. De meestal donker gekleurde, dikke, behaarde zoemers die in de zomer van bloem tot bloem vliegen zijn hommels. Wespen zijn overwegend geel met een zwarte tekening op het slanke, onbehaarde achterlijf en zijn herkenbaar aan de duidelijk zichtbare ‘wespentaille’. Ze komen vooral in de nazomer in grote aantallen voor en zijn tijdens hun zoektocht naar alles wat zoet is veel hinderlijker dan hommels en honingbijen. Bijen zijn kleiner dan hommels, ook donker gekleurd, soms met lichtere strepen, licht behaard en vrij schuw. Zolang zij voedsel in de bloemen kunnen vinden, komen zij niet op zoetigheid af, maar beperken zich tot bloemen. Ze komen zelden in de huiskamer. In de zomer bestaat een gezond bijenvolk uit één eierleggende koningin, 30 tot 60 duizend (vrouwelijke) werkbijen en enkele honderden (mannelijke) darren. De koningin legt van december tot oktober eitjes, in het hoogseizoen tot wel 1.600 per dag. Zij kan zelf bepalen of een eitje bevrucht wordt of niet. Uit de bevruchte eitjes ontstaan werkbijen, uit de onbevruchte eitjes darren (de mannetjes). De werkbijen leggen onder normale omstandigheden geen eitjes. Als het volk echter haar koningin verliest en er is geen mogelijkheid om een nieuwe koningin te kweken, gaan de werksters onbevruchte eitjes leggen, waaruit darren (mannetjes) ontstaan. Als woning is elke holte geschikt, de bijen bouwen daarin zelf raten met zeshoekige cellen die worden gebruikt als broedkamer en opslagruimte voor honing en stuifmeel. Een imker houdt de bijenvolken in houten kasten of in strokorven (dit laatste vooral vroeger).

Wat is er precies aan de hand en wat er aan te doen?

Dat bijenvolken uitsterven is een natuurlijk gegeven. 10 tot 15 % is normaal in de winter, maar nu sterven er 15 tot 26 % van de bijenvolken. Op sommige plekken wel 6 keer meer dan normaal. In Europa, en vooral de Verenigde Staten, is de bijensterfte verontrustend toegenomen. Vele mogelijke oorzaken worden onderzocht, zoals UMTS masten (telefonie), een mysterieuze ziekte of het gebruik van bestrijdingsmiddelen, vervuild voedsel. Door het verdwijnen van de bijen verdwijnen ook de imkers en met hen de kennis over bijen. Imkers verdwijnen langzamerhand uit het beeld. Het beroep van imker heeft aan populariteit behoorlijk ingeboet en is nauwelijks meer rendabel. Men wil liever geen zwerm bijen in de buurt hebben. De vakkennis verdwijnt met hen. Op dit punt heeft de overheid ook een taak en verantwoordelijkheid. Maar die laat het opleiden van bijenhouders over aan de sector zelf. De voornaamste oorzaak van de bijensterfte is waarschijnlijk de varroa-mijt. Deze parasiet ondermijnt de gezondheid en de vitaliteit van de bijen. Hierdoor verzwakken de bijenvolken en zijn zo vatbaarder voor andere parasieten en ziektes. Verder is de diversiteit van onze natuur behoorlijk verminderd. Alles is te netjes, geen ruige begroeiingen en te weinig bloemen. Bijen deze diversiteit nodig voor een zo groot mogelijke diversiteit aan stuifmeel. Bijen vliegen steeds op bloemen van één plantensoort.

Insectenhotel voor bijen, lieveheersbeestjes, vlinders

Wat te doen? 

Allereerst moet de varroa-mijt zoveel mogelijk tegenhouden worden. Verder moet de leefomgeving van de bij verbeterd worden. Intensieve landbouw,  de verarming van de biodiversiteit, verstedelijking en hoogbouw (geen of weinig tuin=groen). Allemaal oorzaken die de achteruitgang van de bijenstand in negatieve zin beïnvloeden. Door in onze directe omgeving zoveel mogelijk bloeiende planten te zetten ( zie ons speciale bijenmengsel in de webshop), te zorgen voor schuil- en overwinteringsplaatsen (zie in de webshop ons insectenhotel of bijenkast), kunnen we de bijen zoveel mogelijk helpen. Zorg voor een zo lang mogelijk en gevarieërd bloeiseizoen

Hangende bij

.

Bloemenmengsel speciaal voor bijen

Weetjes en watjes.

Bijen in de zomer geboren leven ongeveer 5 weken. De eerste 2 dagen worden ze gevoed door de voedsters. Daarna voeden ze zich met bijenbrood. (stuifmeel dat opgeslagen ligt in de raat en afgesloten met een laagje honing, word omgezet door bacteriën in een makkelijk te verteren goedje, het bijenbrood). Het bijenbrood eten ze 10 dagen, daarna worden ze voedster of werkster. De laatste 2-3 weken van hun leven verzamelen ze nectar of stuifmeel.

Per bijenvolk is er één koningin. De koningin geeft bepaalde stoffen af (feromonen) die ervoor zorgen dat de eierstokken van andere bijen niet ontwikkelen. Als dit signaal wegvalt ontstaat er paniek in het volk en zullen een aantal jonge larfjes extra gevoed worden. Één hiervan ontwikkeld zich tot nieuwe koningin. In de eerste weken van haar leven paart ze ongeveer 15 keer tijdens bruidsvluchten. De zaadcellen van de darren worden opgeslagen in zogenaamde zaadblaasjes in haar lijf. De zaadcellen kunnen daarin jaren goedblijven. Ze legt bevruchte en onbevruchte eitjes, waaruit respectievelijk vrouwtjesbijen (werksters) en mannetjes (darren) ontstaan. In onderling overleg met de werksters en de koningin word bepaald wat er nodig is voor het bijenvolk.

De eitjesproduktie van de koningin word bepaald door de daglengte en de hoeveelheid bloemen die voorhanden is. Des te minder eitjes, des te meer voedsel blijft er over voor de voedsters en leven ze langer. Winterbijen kunnen hierdoor wel 5 maanden leven mits ze dus sterk en vitaal zijn. Als dit niet zo is dan kan de varroa-mijt toeslaan en de poppen parasiteren. Hieruit ontstaan zwakke bijen in het voorjaar. Varroa-mijten zijn te bestrijden met natuurlijke middelen als mierenzuur, oxaalzuur en thymol.

Honing wordt gemaakt uit bloemennectar. Door het overtollige vocht te laten verdampen en toevoeging van enzymen ontstaat honing. Dit wordt opgeslagen in de raat en eenmaal rijp afgedekt met een wasdekseltje. De imker neemt de verzegelde honingraten uit de bijenkorf, verwijderd de was, slingert de honing eruit en doet die in potten. Honing is voor de bijen bedoeld als wintervoorraad en dus zal de imker ze in de winter, ter compensatie, bijvoeren met suikerwater.